Wścieklizna u psa – jak możliwie najwcześniej rozpoznać chorobę?

Szczepienia stanowią podstawę profilaktyki groźnych chorób zakaźnych u psów. Wścieklizna u psa to choroba rzadko występująca z uwagi na obowiązkowy program szczenień psów na wściekliznę. Ochrona zdrowia zwierząt i ludzi to priorytet, a szczepienia na wściekliznę to silna broń w walce z zagrożeniem.

Strach przed chorobami zakaźnymi u psów nie bierze się znikąd. Na wiele z nich, nie tyle nie ma lekarstwa, co ich rozpoznanie przysparza licznych problemów, opóźniając postawienie ostatecznej diagnozy na tyle, że choroba z niebezpiecznej nagle staje się śmiertelną dla czworonoga. Wśród najbardziej niebezpiecznych chorób zakaźnych wyróżnia się między innymi wściekliznę, która jednak wyróżnia się na tle pozostałych z listy – jej bowiem się nie leczy i to nie tylko dlatego, że nie ma na nią skutecznego lekarstwa. Dzieje się tak również dlatego, że całość postępowania w przypadku jej wystąpienia, ale również podejrzenia określają przepisy prawa, a sama choroba podlega rygorystycznemu obowiązkowi zwalczania z urzędu. To chyba nie pozostawia najmniejszych wątpliwości w kwestii tego, jak bardzo jest groźna i to nie tylko dla naszych zwierząt.

Wścieklizna u psa – choroba, której boją się wszyscy

Jeszcze nie tak dawno niektórzy opiekunowie psów zastanawiali się czy szczepić czworonoga na wściekliznę, zwłaszcza tego, który jest psem niewychodzącym, z własnym podwórkiem, bez kontaktu z innymi zwierzętami. Skąd w ogóle to wahanie? Znów jedynym nasuwającym się logicznym wyjaśnieniem jest brak wiedzy i świadomości wagi problemu.

Przyzwyczailiśmy się, jako populacja do tego, że większość chorób można jednak leczyć. Z drugiej strony zaś wielu z nas nie ma świadomości, jak wygląda postępowanie z psem ze stwierdzoną wścieklizną lub choćby jej podejrzeniem. Dla czworonoga choroba ta to wyrok, bez możliwości odwołania. Pies chory na wściekliznę trafia na długotrwałą obserwację, a gdy diagnoza zostaje potwierdzona zwykle poddawany jest eutanazji.

Czy można temu zapobiec? Oczywiście, że tak – stosując profilaktyczne środki zapobiegające zarażeniu i regularnie szczepiąc czworonoga. Troska o zdrowie i profilaktyka psa – aż tyle, czy tylko tyle?

Wścieklizna u psa – pierwsze objawy i przebieg choroby

Nie każdy przypadek zakażenia równoznaczny jest z rozwojem choroby. A sama infekcja nie musi kończyć się śmiercią zwierzęcia, o ile nie rozwiną się wraz z nią objawy kliniczne choroby. Klasycznie jednak wścieklizna u psa przebiega według stałego, trójetapowego schematu, obejmującego fazę prodromalną (zwiastunową), podniecenia (szałową) i porażenia.

Faza prodromalna (zwiastunowa, czas trwania 2-3 dni):

• występuje gorączka,
• pies liże lub kąsa miejsce pogryzienia,
• następuje zmiana zachowania (brak apetytu, apatia, otępienie, mdłości i wymioty),
• zauważalne jest rozszerzenie źrenic (może, ale nie musi pojawić się zanik odruchu źrenicznego).

Faza podniecenia (szałowa, czas trwania ok. 7 dni):

• nie występuje u wszystkich zakażonych,
• lęk i przeczulica,
• ślinotok,
• nadmierne podniecenie i niekontrolowana wokalizacja,
• zwiększona agresja, atakowanie otoczenia, gryzienie,
• spaczony apetyt,
• niezborność ruchów i drgawki,
• nadpobudliwość skutkująca wyczerpaniem fizycznym.

Faza porażenia (czas trwania 1-10 dni od wystąpienia objawów klinicznych):

• porażenia wiotkie kończyn
• porażenie krtani ze zmianą głosu
• porażenie gardła z trudnościami w połykaniu
• porażenie mięśni twarzy
• nasilony ślinotok (pienienie).

Ciekawe w przebiegu wścieklizny u psów jest to, że przedstawiona klasyczna forma to nie jedyny obraz kliniczny, jaki może wystąpić u czworonoga. Niekiedy trzy wspomniane fazy przenikają się, nakładają i mieszają, czyniąc cały przebieg rozwoju choroby atypowym, a tym samym utrudniając jej jednoznaczną diagnozę. Wszystkie wymienione objawy są dość charakterystyczne, jednak wciąż można przypisywać je go innych chorób zakaźnych a także rozwijających się schorzeń neurologicznych. Nadal brakuje metody, dzięki której możliwe byłoby jednoznaczne stwierdzenie, że pies cierpi na wczesne stadium rozwoju wścieklizny.

Droga zakażenia i zapobieganie wściekliźnie u psa

Za naturalny rezerwuar patogenu uznawane są w szczególności nietoperze i dzikie psowate, a zarażenie się jest możliwe głównie przez kontakt ze śliną zakażonego – najczęściej w następstwie pogryzienia. Ślina to jednak nie jedyna wydzielina z którą wirus wścieklizny u psa przedostaje się na zewnątrz – w niewielkiej ilości stwierdza się go również w krwi, moczu i kale. Oznacza to, że w pierwszej kolejności infekuje on skórę ofiary, a na niej może zostać przeniesiony na elementy otoczenia psa, takie jak legowisko, ubranko, miski i wiele innych przedmiotów zabieranych np. na spacer w psem.

Zanim jednak wirus wścieklizny u psa rozprzestrzeni się w układzie nerwowym czworonoga potrafi minąć od 3 do 8, ale czasami nawet i 24 tygodni. Wszystko zależy od tego, w jakim wieku jest nasz pies, gdzie został ugryziony i jak daleko zlokalizowane jest to miejsce w stosunku do rdzenia kręgowego i/lub mózgu, jaka odmiana wirusa wdarła się do organizmu pupila oraz jaka reakcja poeskpozycyjna nastąpiła bezpośrednio po kontakcie z wirusem, a dokładniej czy nastąpiła jakakolwiek.

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zarażenia się wścieklizną przez psa, ważne jest aby unikać ryzyka kontaktu z nieszczepionymi psami, jenotami i lisami, a także nietoperzami oraz utrzymać psa z dala od nieumytych owoców w lesie. Planujesz spacer z psem na łonie natury? Zadbaj więc o jego bezpieczeństwo, stosując dobre akcesoria dla psa, zapewniające większą kontrolę nad czworonogiem. Ważnym działaniem w kierunku zapobiegania ryzyku wścieklizny jest również szczepienie kotów wychodzących, mieszkających w jednym gospodarstwie domowym z psem, których kontakt z dzikimi zwierzętami może być znacznie większy, co więcej zupełnie niekontrolowany.

Wścieklizna u psów a ludzie – jak chronią szczepienia przeciwko wściekliźnie

Dowiedziono, że młode psy są bardziej podatne na zakażenie niż starsze osobniki. Nie zmienia to jednak faktu, że wścieklizna u psa, niezależnie od wieku, stanowi śmiertelne zagrożenie. Co więcej, nie tylko dla czworonoga, ale również dla jego opiekuna. Chociaż ostatni przypadek wścieklizny u człowieka odnotowano w Polsce w 1985 roku, w innych częściach świata choroba ta nadal zbiera znaczne żniwo. Skala zagrożenia, związana z częstotliwością rozwoju choroby u człowieka związana jest bezpośrednio z miejscem pogryzienia przez chore zwierzę – im bliżej mózgu, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju wścieklizny.

Na szczęście dostępna jest szczepionka zapewniająca skuteczne zwalczenie wirusa, którą podaje się wszystkim pogryzionym przez nieznane lub chore zwierzęta osobom, dla pewności w kilku dawkach. Największym zagrożeniem dla człowieka są chore psy – zarówno te dzikie, jak i domowi towarzysze. Na tę chwilę jednak obowiązkowy program szczepień na wściekliznę u psa pozwolił niemalże wyeliminować problem zakażeń wśród zwierząt domowych, tym samym wścieklizna ze strony domowych pupili przestała być dla człowieka jakimkolwiek zagrożeniem. Jednak inne gatunki zwierząt żyjących dziko wciąż chorują, co sprawia, że problem nie zniknął zupełnie, a jedynie się uległ znacznemu wyciszeniu. Ważne, aby tak zostało.